ΠΟΥ ΠΑΜΕ; (τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος Ἱερωνύμου)

Η έξοδος από την οικονομική κρίση θα πρέπει να συνοδεύεται από μία ριζική αλλαγή νοοτροπίας επισημαίνει, μεταξύ άλλων, στο άρθρο του στην εφημερίδα «Καθημερινή της Κυριακής» ο Μακαριώτατος, τονίζοντας πως σήμερα θερίζουμε τις συνέπειες της αφροσύνης μας. Πρέπει, σημειώνει, να επιχειρήσουμε να εμβαθύνουμε στην πνευματική μας κληρονομιά ώστε να προκύψει μία νέα ιεράρχηση των αξιών μας. Όλοι υπήρξαμε μέρος της κρίσεως, υπογραμμίζει, και όλοι μπορούμε να γίνουμε μέρος της αλλαγής. Έχουμε τη δυνατότητα και το καθήκον να συμβάλουμε στη διαμόρφωση μίας πιο υγιούς κοινωνίας που όλοι επιθυμούμε και οραματιζόμαστε.

Ακολουθεί το πλήρες άρθρο:

ΠΟΥ ΠΑΜΕ;

τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος Ἱερωνύμου.

Σέ τέτοιες κρίσιμες ὧρες πού περνᾶ ὁ τόπος μας ὁ δημόσιος λόγος γίνεται δύσκολο ἄθλημα. Ἀπό τή μιά εἶναι δημοφιλής ἡ ἀνέξοδη ἐπιλογή νά γίνει καταγγελτικός, ἀλλά κινδυνεύει νά χάσει τήν ἐπαφή μέ τήν πραγματικότητα, ἄν προσπαθήσει νά γίνει παρηγορητικός καί ἐνισχυτικός. Καί ὅμως, πρέπει νά ἀρθρωθεῖ λόγος.

Ἀπό ὁλοένα καί περισσότερους διατυπώνεται ἡ ἄποψη πώς ἡ ἔξοδος ἀπό τήν οἰκονομική κρίση στήν ὁποία ἔχουμε βρεθεῖ θά διευκολυνθῆ ἄν συνοδεύεται ἀπό ριζική ἀλλαγή νοοτροπίας. Ἀλλαγή δηλαδή τῶν στάσεών μας ἀπέναντι στή ζωή καί στή κοινωνία. Οἱ ἡμέρες μας εὐνοοῦν τούς στοχασμούς μας σχετικά μέ αὐτή τήν ἀλλαγή σελίδας.

Τά σφάλματα πού διαπράξαμε ὡς λαός καί τά ὁποῖα μᾶς ἔφεραν σέ αὐτό τό κατάντημα εἶναι ἤδη γνωστά καί χιλιοειπωμένα. Θά ἤθελα ὅμως νά ἐπισημάνω πώς οἱ προδιαγραφές γιά μιάν ὑγιέστερη κοινωνική ζωή εἶχαν διατυπωθεῖ αἰῶνες πρίν, μέσα ἀπό τήν θεολογική μας παράδοση.

Γιά παράδειγμα ὡς πρός τήν ἀνάγκη ἑνότητος, τόσο σπάνιας γιά τό ἔθνος μας, ὁ Ἀπόστολος Παῦλος εἶχε συμβουλεύσει: “Προσέξτε γιατί ἄν δαγκώνει ὁ ἔνας τόν ἄλλο θά ἀλληλοεξοντωθῆτε μεταξύ σας”. Ὁ Μέγας Βασίλειος εἶχε ἐπισημάνει ὅτι “κάθε τι στή φύση καί ὅλα τά ἀνθρώπινα πράγματα ἔχουν ὅρια καί τέλος ἐκτός ἀπό τόν τόκο (!)”, ὑποδεικνύοντας ἔτσι τήν οἱονεί μεταφυσική προέκταση πού λαμβάνει τό χρῆμα στίς συνειδήσεις, ὅταν κυριαρχεῖ ἡ ἀπληστία, μιά διάσταση πού φέρει πελώρια εὐθύνη γιά τίς σημερινές τρομακτικές ἀνισότητες.

Ἐξ ἄλλου ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος συνιστᾶ κάτι πού φαίνεται νά λησμονήσαμε: “Κανείς ἀπό ὅσους ἀσκοῦν χειρωνακτικό ἐπάγγελμα νά μήν ντρέπεται, ἀλλά νά ντρέπονται, ὅσοι τρέφονται ἄδικα καί μένουν ἀργοί” προσθέτοντας ὅτι “τά γνωρίσματα τοῦ ἀληθινά φιλοσοφημένου καί καλλιεργημένου ἀνθρώπου εἶναι ἡ περιφρόνηση τοῦ πλούτου καί τῆς δόξας, καθώς καί τό νά εἶναι ἀνώτερος ἀπό φθόνο καί κάθε πάθος”.

Ἀκόμη, ὁ ἡσυχαστής ἅγιος Γρηγόριος Παλαμᾶς μέ τόλμη καταγγέλει ὡς πλεονέκτη “ὄχι μόνο ἐκεῖνον πού σφετερίζεται τά ξένα ἀλλά καί αὐτόν πού οἰκειοποιεῖται τά κοινά, δηλαδή ὄχι μόνον ἐκεῖνον πού ἀδικεῖ κάποιον ἄλλο ἀλλά καί αὐτόν πού δέν μεταδίδει στούς ἔχοντες ἀνάγκη ἀπό αὐτά πού νόμιμα ἀπέκτησε”.

Παραθέτω ἐλάχιστα παραδείγματα, ἁπλῶς ἐνδεικτικά, ἀπό τίς ἄφθονες ἐκεῖνες παρακαταθῆκες ἀληθινῆς πνευματικότητος πού μᾶς κληροδότησαν οἱ ἅγιοι πρόγονοί μας. Ἐμεῖς ἁπλῶς διαπιστώνουμε πόσο μικροί σταθήκαμε ἀπέναντι σέ αὐτές τίς παραινέσεις καί ὅτι τώρα ἁπλῶς θερίζουμε τίς συνέπειες τῆς ἀφροσύνης μας.

Ὁπωσδήποτε θά μποροῦσε νά ἀκουστεῖ ἐδῶ ὁ ἀντίλογος:

Οἱ παραπάνω θέσεις ἀντανακλοῦν μιά γενικότερη ἠθική ὑπευθυνότητα τήν ὁποία ἐνδεχομένως συμμερίζονται καί ἄνθρωποι μή πιστοί. Εἶναι ἀλήθεια αὐτό καί πράγματι τιμοῦμε τούς ἀδελφούς μας πού ἀγωνίζονται νά παραμένουν ἀκέραιοι καί συνεπεῖς, μέ ἠθικές ἀρχές χωρίς νά ἔχουν τήν ἀναφορά τους στήν θρησκευτική πίστη. Στηρίζουν τήν κοινωνία καί ἀποτελοῦν παραδείγματα γιά ὅλους μας. Ὅμως δέν εἶναι δυνατό νά παρασιωπήσουμε τό ξεχωριστό κίνητρο τῆς ἠθικότητας τῶν πιστῶν χριστιανῶν: τήν ἐπίγνωση ὅτι κάθε συνάνθρωπος ἀποτελεῖ εἰκόνα Θεοῦ καί γι’ αὐτό κάθε μορφή ἀδικίας προσβάλλει τόν Ἴδιο τόν Δημιουργό. Ἡ ἔνταξη στόν ἐκκλησιαστικό τρόπο ζωῆς προσφέρει τό πλεονέκτημα τῆς ἠθικῆς στάσης ὄχι ἁπλῶς ὡς ὑπακοῆς σέ ἀφηρημένες ἀρχές ἀλλά ὡς ἀγάπης πρός τά ζωντανά πρόσωπα τοῦ Θεοῦ καί τῶν εἰκόνων Του.

Μιά τέτοια στάση ζωῆς ἔχει ἐμπνεύσει πολλές καί ποικίλες μορφές κοινωνικῆς συμπαράστασης. Στόν ἐκκλησιαστικό χῶρο, ἐκτός ἀπό τήν ἀθόρυβη συμπαράσταση στά ποικίλα προβλήματα τῶν ἀνθρώπων τήν ὁποίαν ἔχουν ἐπωμισθεῖ οἱ κληρικοί μας, ἔχουμε συχνά τήν εὐλογία νά συναντοῦμε ἀξιοζήλευτες δράσεις κοινωνικῆς ὑπευθυνότητος τῶν λαϊκῶν ἀδελφῶν μας, πάντα ἐθελοντικές, ἀφανῆ στήριξη στήν οἰκογένεια, ἐργασία σέ συσσίτια, φροντίδα ἀπόρων, συμπαράσταση σέ ἐφήβους καί νέους, μέριμνα γιά μετανάστες, ἱεραποστολή σέ μακρυνές καί δύσκολες χῶρες, προσφορά σέ νεανικές ὁμάδες καί κατασκηνώσεις καί ἄλλα πολλά. Ἄν σέ αὐτές προστεθοῦν καί οἱ ἀνθρωπιστικές δράσεις ἀπό μή ἐκκλησιαστικούς χώρους καθώς καί οἱ διάφορες μορφές αὐτοοργάνωσης μέ στόχο τήν κοινωνική ἀλληλεγγύη οἱ ὁποῖες ἐμφανίζονται τελευταῖα, τότε μᾶλλον δικαιούμαστε νά ἐλπίζουμε. Ὁ λαός μας διαθέτει ἀκόμη μεγάλα ἀποθέματα ἀνθρωπιᾶς καί δυναμισμοῦ.

Ἀλλά δέν ἀρκοῦν. Χρειάζεται νά κινητοποιηθεῖ μεγαλύτερο τμῆμα τῆς κοινωνίας μας. Τό κυριώτερο: ἀπαιτεῖται μιά ἐμβάθυνση στήν πνευματική μας κληρονομιά, ὥστε νά προκύψει μιά νέα ἱεράρχηση τῶν ἀξιῶν μας.

Καθώς ἀτενίζουμε μέ δέος καί σφίξιμο καρδιᾶς τά οἰκονομικά μέτρα γιά τήν ἔξοδο ἀπό τήν κρίση, ταυτόχρονα ἀγνοοῦμε καί ἀναρωτιόμαστε ποιό τοπίο θά ἀντικρύσουμε βγαίνοντας ἀπό αὐτήν; Ποιές μακροπρόθεσμες ἐπιπτώσεις θά ἔχουν τά ἐν λόγῳ μέτρα στήν οἰκογένεια, στίς ἐργασιακές σχέσεις, στά ὄνειρα τῆς νεολαίας; Σέ ποιά κατάσταση θά βρεθοῦν, μέ τά νέα δεδομένα, ἡ ἑλληνική κοινωνία καί (γιατί ὄχι;) ἡ ἑλληνική πολιτεία μέσα στή διεθνῆ πραγματικότητα; Ποιό κοινωνικό ἦθος θά γεννηθῆ αὔριο;

Θά ἀποτελεῖ μοιραῖο λάθος νά παρακολουθοῦμε παθητικά αὐτή τή διεργασία σχηματισμοῦ τοῦ νέου τοπίου. Ἐφ’ ὅσον λιγότερο ἤ περισσότερο, ὑπήρξαμε ὅλοι μέρος τῆς κρίσεως, μποροῦμε νά γίνουμε μέρος τῆς ἀλλαγῆς. Ἔχουμε καί τή δυνατότητα καί τό καθῆκον νά συμβάλουμε στή διαμόρφωση τῆς ὑγιέστερης κοινωνίας πού ὅλοι ἐπιθυμοῦμε καί ὁραματιζόμαστε. Μόνο πού γιά τό ἔργο αὐτό χρειαζόμαστε τόν κατάλληλο πνευματικό ἐξοπλισμό.

Θά ἁρπάξουμε τήν εὐκαιρία;

ΠΗΓΗ